Kruche jest piękne. Męskości w polskiej prozie emancypacyjnej po 1989 roku

Szczegóły produktu Męskość nie istnieje. Zrozum to lub ugrzęźnij w zapamiętałej machinie wytwarzania fałszywych sensów, reprodukowania klisz i bezrefleksyjnego wystawiania recept na źle zdiagnozowane choroby. Męskość to fikcja – również literacka. I jak każda fikcja przekształca elementy świata rzeczywistego, choć tworzy z nich symulakrum, a nawet formuje własną, wyjątkowo opresyjną rzeczywistość. Jeśli pomnożyć coś, co nie istnieje, nasza rzeczywistość zapełni się mnogością męskości. Czy będą one jeszcze cokolwiek znaczyć? Opowieść o tym, jak wszystko-i-nic nieznaczącym pojęciem jest męskość, pluralizowana jak niemal wszystko w świecie, który poradził już sobie z wygodną iluzją wspólnoty i uniwersalizmu, można prowadzić na podstawie rozmaitych tekstów kultury. W tej książce językiem opowieści jest literaturoznawstwo, a bohaterami pokaźne grono tekstów literackich i pojawiających się na ich stronach postaci. Kruche jest piękne. Męskości w polskiej prozie emancypacyjnej po 1989 roku to opowieść o tym, jak w ostatnich trzech dekadach rodzima literatura posługiwała się pojęciem męskości oraz jakich pozaliterackich procesów zachodzących w Polsce i świecie było to pokłosiem. Dynamiczny okres najnowszej historii Polski zapoczątkowany przez transformację ustrojową otworzył krajowej literaturze okno, za którym zarysował się całkiem nowy pejzaż przemian kulturowych i granic tego, co męskie i kobiece. Panorama dostępnych nam emocji i doświadczeń rozciąga się po horyzont, jednak z jakichś powodów to nie niebo, a powszechnie przyjęte normy ekspresji przypisanej płciom są limitem. W jaki sposób polska proza najnowsza próbuje odpowiadać na opresyjny charakter norm i konwencji, w które męskość wtłacza jej bohaterów? Niezbędne staje się takie podejście do problemu, w którym refleksji poddawana jest nie jedna męskość, a rozmaite jej formy i dynamiczne relacje zachodzące między nimi. Książka stanowi propozycję takiego właśnie odczytania kilkunastu narracji literackich – projekt lektury, której punktem wyjścia jest odrzucenie przezroczystości rodzajowej towarzyszącej męskości. SPIS TRESCI: Podziękowania / 9 Początek / 11 Męskości. Pluralizm i projekty / 12 Polska proza emancypacyjna. Literatura i polityka / 25 Po 1989 roku. Cezury i przemiany / 40 Metodologia i układ monografii / 43 Część pierwsza HEGEMON I SPRZYMIERZEŃCY Rozdział 1. Polityczność. Manifestacje męskiej władzy / 59 Demaskacja męskości autorytarnej (Izabela Filipiak, Absolutna amnezja) / 68 Maskulinistyczny Bildungsroman epoki PRL (Inga Iwasiów, Bambino) / 77 Władza i prestiż w przestrzeniach domowych i publicznych / 88 Absolutna amnezja i Bambino jako rozrachunek pisarek z opresją męskości / 100 Rozdział 2. Przemoc. Historie ojcowskiej i partnerskiej agresji / 109 Anatomia ojcowskiej przemocy (Wojciech Kuczok, Gnój) / 114 Domestykacja przemocy w małżeństwie (Grażyna Jagielska, Fastryga) / 125 Praktyki narracyjne wobec prawa silniejszego / 133 Część druga MĘSKOŚCI PODPORZĄDKOWANE Rozdział 3. Przesilenie. Formy męskości w kryzysie / 143 Literaturoznawstwo i próby diagnozowania kryzysu / 151 De profundis… mężczyzny po przejściach (Jerzy Pilch, Monolog z lisiej jamy) / 155 Obrazki z męskości (Mariusz Grzebalski, Człowiek, który biegnie przez las; Hubert Klimko-Dobrzaniecki, Raz. Dwa. Trzy) / 159 Anatomia męskiej porażki (Krzysztof Varga, Aleja Niepodległości) / 168 Męskość w narracjach peryferyjnych (Waldemar Bawołek, Daniel Odija, Konrad Janczura) / 173 „Literatura kobieca” i mężczyzna w kryzysie (Grażyna Plebanek, Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha) / 186 Kryzys jako perspektywa rozwojowa / 195 Rozdział 4. Inność. Relacje męskości i seksualnej odmienności / 201 Genologia i historia polskiej literatury homotekstualnej / 204 Mężczyzna kontra homoseksualista / 214 Problemy z tożsamością / 219 Queer, czyli męskość poza dychotomią / 228 Męskość zagrożona homoseksualizmem (Tadeusz Gorgol, Zakazana miłość; Antoni Romanowicz, Nie znany świat; Marcin Krzeszowiec, Ból istnienia) / 233 Męskość projektowana przez homoseksualność (Michał Witkowski, Lubiewo) / 251 Mężczyźni i duch inności / 262 Rozdział 5. Słabość. Opowieści o cierpieniu i męskościach sfeminizowanych / 265 Męskie cierpienie w układzie partnerskim (Manuela Gretkowska, Kobieta i mężczyźni) / 279 Uzależnienie jako utrata podmiotowości (Juliusz Strachota, Relaks amerykański) / 283 Męska wspólnota wykluczonych (Hubert Klimko-Dobrzaniecki, Kołysanka dla wisielca) / 286 Emancypująca moc słabości / 294 Część trzecia NA MARGINESIE MĘSKOŚCI Rozdział 6. Cielesność. Biopolityka męskiej rozkoszy i bólu / 299 Estetyzacje kultury ciała i ewolucje nowych projektów męskości (Maciek Miller) / 307 Zarządzanie ciałami: gospodarka w skali mikro (Michał Witkowski, Fynf und cfancyś) / 322 Męskość maladyczna (Maciek Miller, antologia Trafieni) / 328 W stronę emancypacji. Dynamika ciała męskiego / 341 Rozdział 7. Starość. Narracje o męskości późnego wieku / 345 Literatura wobec różnicy wieku / 353 Mikrokosmos senioralny (Marian Pankowski) / 360 Antyutopie starości (Mariusz Sieniewicz) / 380 Stary mężczyzna jako Inny kultury / 387 Nowy początek / 389 Bibliografia / 395 Summary / 425 Indeks osób / 429