Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego jako obcego

Szczegóły produktu Książka Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych wyrosła na gruncie potrzeb współczesnej dydaktyki językowej, które pojawiły się po opublikowaniu Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego. Podejmuje ona w sposób całościowy kwestie związane z podejściem zadaniowym - nową koncepcją uczenia się i nauczania języków obcych przedstawioną w tym dokumencie. Celem pracy jest nie tylko wszechstronna analiza i prezentacja zagadnień teoretycznych, dotyczących stosowania zadań w procesie przyswajania języka, ale również interpretacja zasad podejścia zadaniowego w świetle praktyki pedagogicznej. Służą temu przykładowe materiały praktyczne opracowane dla potrzeb wdrażania dydaktyki zadaniowej do nauczania języka polskiego jako obcego. Praca adresowana jest do wszystkich osób zainteresowanych kształceniem językowym: uczących się i nauczycieli, twórców programów i podręczników, autorów zadań egzaminacyjnych. Książka Iwony Janowskiej jest próbą objęcia całokształtu zagadnień związanych z podejściem zadaniowym do uczenia się i nauczania języków obcych. Celem książki jest prezentacja podstawowych założeń programowych tego podejścia oraz interpretacja założeń teoretycznych w świetle praktyki pedagogicznej. Wypracowane i przedstawione w niniejszej pracy materiały, strategie i procedury przyczynić się mogą do uściślenia i rozpowszechnienia metodyki zadaniowej, a przede wszystkim do podniesienia jakości nauczania i uczenia się języków obcych. SPIS TREŚCI Wstęp CZĘŚĆ I KSZTAŁTOWANIE SIĘ I ISTOTA PODEJŚCIA ZADANIOWEGO 1. Od Threshold Level do ESOKJ 1.1. Publikacja poziomów progowych 1.2. Główne założenia podejścia komunikacyjnego 1.2.1. Funkcje i pojęcia 1.2.2. Sytuacje i tematy 1.2.3. Analiza potrzeb i koncentracja na osobie uczącej się 1.2.4. Kompetencja komunikacyjna 1.2.5. Materiały autentyczne 1.2.6. Gramatyka w służbie komunikacji 1.3. Niedomogi metod komunikacyjnych i potrzeba zmian 1.3.1. Mnogość i różnorodność teorii naukowych 1.3.2. Nowe potrzeby społeczne poznawania języków i kultur 1.4. Kolejne etapy budowania systemu opisu językowego 1.4.1. Definiowanie poziomów i publikacja inwentarzy 1.4.2. Rola inwentarzy w odniesieniu do ESOKJ 2. Europejski system opisu kształcenia językowego 2.1. Geneza ESOKJ: „Jedność w różnorodności” 2.2. Ogólna prezentacja dokumentu 2.2.1. Filozofia ESOKJ 2.2.2. Definicja i cele 2.2.3. Podstawowe treści 2.3. Poziomy biegłości językowej 2.4. Kompetencje uczących się 2.4.1. Kompetencje ogólne i językowe kompetencje komunikacyjne 2.4.2. Kompetencja różnojęzyczna i różnokulturowa 2.5. Sfery życia i tematy komunikacji 2.6. Nowe tendencje 2.7. Czym nie jest ESOKJ i czego nie zawiera? 2.8. ESOKJ a poziomy progowe 2.9. Funkcje ESOKJ we współczesnej dydaktyce językowej 3. Charakterystyka podejścia zadaniowego 3.1. Interpretacja terminów 3.2. Podstawowe cechy podejścia zadaniowego 3.3. Podejście zadaniowe na tle innych metodologii 3.4. Podejście komunikacyjne a perspektywa zadaniowa 3.4.1. Brak istotnych różnic metodologicznych 3.4.2. Nowa era w dydaktyce językowej? 3.4.3. Źródła rozbieżnych opinii 3.4.4. Podejście komunikacyjne i zadaniowe: podobieństwa i różnice 3.5. Podstawy teoretyczne koncepcji zadaniowej 3.5.1. Podstawy teoretyczne podejścia zadaniowego w świetle ESOKJ 3.5.2. Teoria działania a perspektywa zadaniowa 3.5.3. Socjokognitywizm L. Wygotskiego 3.5.4. Interakcje społeczne a przyswajanie języka obcego 4. Działania komunikacyjne i strategie językowe w podejściu zadaniowym 4.1. Działania językowe 4.2. Funkcje działań 4.3. Strategie: definicja i interpretacja terminów 4.4. Strategie komunikacyjne a strategie uczenia się 4.5. Kompetencja strategiczna w podejściu komunikacyjnym i zadaniowym 4.6. Typy działań i strategii językowych w podejściu zadaniowym 4.6.1. Działania i strategie produktywne 4.6.2. Działania i strategie receptywne 4.6.3. Działania i strategie interakcyjne 4.6.4. Działania i strategie mediacyjne 4.7. O nauczaniu strategii 4.7.1. Dlaczego należy nauczać strategii? 4.7.2. Działania ukierunkowane na rozwijanie strategii 4.7.3. Przykłady uczniowskich strategii 5. Uczenie się i akwizycja języka obcego: przegląd wybranych teorii 5.1. Interpretacja pojęć „uczenie się” i „akwizycja” języka obcego 5.2. Zadania a proces przyswajania języka 5.2.1. Poziom trudności zadania a przetwarzanie informacji 5.2.2. Zadania a czynności umysłowe uczących się 5.2.3. Operacje niższego i wyższego rzędu 5.2.4. Procedury sprzyjające akwizycji języka obcego 5.3. Określanie celów nauczania i uczenia się języka 5.4. ESOKJ o sposobach uczenia się i nauczania języka 5.5. Samodzielne uczenie się (autonomia) 5.6. Akwizycja języka w środowisku endolingwalnym i w sytuacji egzolingwalnej 5.7. Nauczanie i uczenie się oparte na współpracy i współdziałaniu 5.7.1. Uczenie się we współpracy 5.7.2. Nauczanie/uczenie się metodą projektów 5.7.3. Praca w podzespołach na zajęciach z języka 5.7.4. Mocne i słabe strony pracy zespołowej CZĘŚĆ II PODEJŚCIE ZADANIOWE: OD TEORII DO PRAKTYKI 6. Charakterystyka zadań 6.1. Interpretacja pojęcia „zadanie” 6.2. Zadanie a ćwiczenie 6.3. Polecenie 6.4. Analiza zadań 6.5. Klasyfikacja zadań 6.5.1. Typy zadań według ESOKJ 6.5.2. Zadania proste i złożone (wieloetapowe) 6.5.3. Typologie różnych autorów 6.5.4. Propozycja ogólnej klasyfikacji zadań 6.6. Zadania i teksty 6.6.1. Rodzaje tekstów według ESOKJ 6.6.2. Dobór i stosowanie tekstów 6.7. Przykłady zadań i ich charakterystyka 6.7.1. Przykłady zadań autorskich i podręcznikowych 6.7.2. Analiza zespołu zadań z podręcznika Rond-Point 1 7. Elementy konstytutywne zadań 7.1. Schematy zadań 7.2. Cele ukierunkowane na działanie 7.3. Kontekst i sytuacja w dydaktyce językowej 7.3.1. Od kontekstu sytuacyjnego do sytuacji komunikacyjnej 7.3.2. Kontekst i sytuacja według ESOKJ 7.4. Role uczących się i nauczycieli 7.4.1. Koncentracja na osobie uczącej się 7.4.2. Udział uczącego się w realizacji zadań komunikacyjnych 7.4.3. Zmiana roli nauczyciela 7.4.4. Funkcje nauczyciela w podejściu zadaniowym 7.5. Materiały i środki dydaktyczne 7.5.1. Uwagi ogólne na temat podręczników 7.5.2. Cechy podręcznika zadaniowego 7.5.3. Struktura jednostki podręcznikowej 7.6. Działania językowe 7.6.1. Relacje między zadaniami i działaniami 7.6.2. Materiały, kompetencje i komunikacja w służbie działań 7.6.3. Zadania w podejściu komunikacyjnym i zadaniowym 7.7. Rezultat (wynik) zadania 8. Zadanie jako narzędzie uczenia się, nauczania i oceniania 8.1. Cechy zadań jako jednostek uczenia się 8.2. Tworzenie zadań 8.3. Uczenie się i nauczanie języka przez wykonywanie zadań 8.3.1. Fazy akwizycji języka opartej na zadaniach 8.3.2. Etapy realizacji zadań 8.3.3. Autorski schemat realizacji zadań 8.3.4. Stosowanie zadań pedagogicznych i „z życia wziętych” 8.4. Zadania „trudne” 8.4.1. Charakterystyka zadań kompleksowych 8.4.2. Właściwości i funkcje 8.4.3. Działania ułatwiające wykonywanie zadań trudnych 8.4.4. Procedury poprzedzające pracę nad zadaniem 8.4.5. Antycypacja 8.5. Ewaluacja w dydaktyce zadaniowej 8.5.1. Interpretacja pojęć: „kontrola”, „ewaluacja” i „ocenianie” 8.5.2. Podstawowe funkcje kontroli i oceny 8.5.3. Typy kontroli i oceny przedstawione w ESOKJ 8.5.4. Kompetencje będące przedmiotem ewaluacji 8.5.5. Techniki kontroli i kryteria oceniania 8.5.6. Scenariusz ewaluacji oparty na zadaniach 8.6. Europejskie portfolio językowe i samoocena 9. Plany nauczania i scenariusze zajęć 9.1. Etapy planowania dydaktycznego 9.2. Definicja programu nauczania 9.3. Typy programów nauczania w dydaktyce językowej 9.4. Konstruowanie programu zadaniowego 9.4.1. Program klasyczny a inwentarz 9.4.2. Progresja w planach zadaniowych 9.4.3. Schemat programu zadaniowego 9.4.4. Zadaniowy plan wynikowy 9.5. Planowanie jednostek lekcyjnych i metodycznych 9.5.1. Interpretacja terminów 9.5.2. Struktura lekcji a wykonywanie zadań 9.5.3. ESOKJ a planowanie jednostek uczenia się 9.6. Zadaniowy scenariusz jednostki metodycznej 9.6.1. Zasady tworzenia scenariusza 9.6.2. Przykładowy scenariusz zadaniowy 9.7. Łączenie zadań 10. Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języka polskiego jako obcego. Badanie własne 10.1. Problematyka i zakres badań 10.1.1. Geneza problemu 10.1.2. Założenia wstępne 10.1.3. Przedmiot i cel badania 10.1.4. Problemy i hipotezy badawcze 10.2. Organizacja i przebieg badań 10.2.1. Poziom nauczania i dobór próby 10.2.2. Metoda badawcza i techniki gromadzenia danych 10.2.3. Narzędzia i procedury badawcze 10.3. Analiza i interpretacja wyników badań 10.3.1. Działania planistyczne poprzedzające realizację zadań 10.3.2. Uczenie się i nauczanie przez wykonywanie zadań 10.3.3. Działania ewaluacyjne w fazie pozadaniowej 10.4. Podsumowanie i wnioski 11. Perspektywy podejścia zadaniowego Zakończenie Aneks 1. Zadaniowa jednostka podręcznikowa dla poziomu B1 Aneks 2. Ankiety i kwestionariusze użyte w badaniach Spis schematów, tabel i wykresów Lista podstawowych terminów Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego Bibliografia