Wizualne odskocznie. Wokół współczesnej polskiej eseistyki o malarstwie i fotografii

Szczegóły produktu György Lukács przekonywał, że „(…) każdy esej niewidocznymi literami dopisuje obok swego tytułu słowa: z okazji tego to a tego…”. Nie inaczej jest w przypadku współczesnych polskich esejów, w których odwołania do malarstwa czy fotografii pełnią istotną funkcję. Obrazy okazują się tu bowiem rodzajem wizualnej „odskoczni”, stabilnym i gotowym punktem zaczepienia, pozwalającym eseistom na wybieganie ku wielu innym sferom – na montaigne’owskie autoanalizy, na poznawanie przeszłości lub rozwijanie swobodnej, subiektywnej krytyki kultury czy w końcu na różnorakie wyobraźniowe eksperymenty, dążące do „wskrzeszania” tego, co minione, a czego ślad przetrwał w materii obrazów. Zamieszczone w książce porównawcze analizy ponad dwudziestu tomów eseistycznych wydanych w drugiej połowie XX stulecia oraz w XXI wieku pozwalają ujrzeć wyróżnione teksty jako zbieżne pod wieloma względami artystyczne eksperymenty poznawcze. Dobrawa Lisak-Gębala – asystent w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Ukończyła studia kulturoznawcze oraz studia polonistyczne na tejże uczelni, w 2014 roku uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych. Autorka monografii Ultraliteratura (2014), współredaktorka tomów Esej – sztuka – nauka (2011), Czytając Czapskiego (2015), Centra – peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku (2015). Spis treści Wykaz skrótów Wprowadzenie FOTOGRAFIE I MALOWIDŁA JAKO ESEISTYCZNY KONKRET OD PANESEIZMU DO ELITARNEGO ROZUMIENIA ESEJU ESEISTYKA O MALARSTWIE I FOTOGRAFII JAKO PROJEKT ESTETYCZNY I EPISTEMOLOGICZNY O CEZURZE CHRONOLOGICZNEJ. PRZYCZYNEK DO HISTORII POLSKIEJ ESEISTYKI O MALARSTWIE Rozdział pierwszy PODRÓŻE W CZASIE I PRZESTRZENI ESEJ JAKO PODRÓŻ W POSZUKIWANIU AURY OBRAZÓW MALARSKICH NOWY ŚWIAT – NOWE WIDZENIE O ZANIKU AURY. FIASKO PROJEKTU PIELGRZYMKI ARTYSTYCZNEJ? ANTYPODRÓŻE: OD LEKCEWAŻENIA ARCYDZIEŁ MALARSKICH DO PODZIWU DLA ZNISZCZONYCH ODBITEK Rozdział drugi OD KRYTYKI OBRAZÓW DO KRYTYKI KULTURY ZBIGNIEW HERBERT WOBEC DAWNYCH MISTRZÓW MIĘDZY OBRAZOBURSTWEM A IKONOFILIĄ – ALEKSANDRA OLĘDZKA-FRYBESOWA „IKONOFILSKA” CYWILIZACJA WENECJI – WENECKOŚĆ WEDŁUG JOANNY POLLAKÓWNY I EWY BIEŃKOWSKIEJ W POSZUKIWANIU NOWEJ IDEI SZTUKI SAKRALNEJ – HENRYK WANIEK I ARKADIUSZ PACHOLSKI OD SPOTKANIA Z PRZESZŁOŚCIĄ ZDEPONOWANĄ W OBRAZIE DO SAMOROZUMIENIA „JA” Rozdział trzeci WIZUALNE „NAKŁUCIE” WRAŻLIWOŚCI ESEISTY WIZJE WYWABIANE Z NIEŚWIADOMOŚCI versus SPOŁECZNE „SPOSOBY WIDZENIA” PISANIE O FOTOGRAFIACH JAKO KRYTYKA REPREZENTACJI ROZSTANIE Z „ALFABETEM TRADYCJI” Rozdział czwarty OBECNI W OBRAZIE OŻYWIANI MOCĄ WYOBRAŹNI IDENTYFIKOWANIE SIĘ Z MALARZEM MALARSKIE FASCYNACJE WIECZNIE MŁODEGO ESEISTY. O JÓZEFIE CZAPSKIM Rozdział piąty ESEJ JAKO EKSPERYMENT ARTYSTYCZNY OD „NIEMEGO ZAPATRZENIA” DO „ROZMYŚLAJĄCEGO WIDZENIA” ARTFUL ARTLESSNESS: O KOMPOZYCJI ESEJÓW „ESEJ ŻYJE – W PRZEBRANIU”: NIEESEISTYCZNE MASKI I SCHEMATY MODEL MONTAIGNE’OWSKI Zakończenie Nota bibliograficzna i informacje o książce Bibliografia Indeks osobowy Summary