Regionalizm literacki – historia i pamięć

Szczegóły produktu Czy od literackich badań regionalnych można oczekiwać innych historii oraz odmiennych pamięci niż te wypracowane i podejmowane w głównym nurcie historiografii czy literaturoznawstwa? Czy przeszłość peryferyjna może wprowadzać korekty do historii centralnej, państwowej, narodowej, a może sama podlegała lub podlega wyłącznie korektom zaplanowanym w centrali? Czy do zadań literatury regionów należy pełnienie roli narzędzia transmisji i aktywnego czynnika kształtującego współczesną pamięć kulturową? Zderzenie losów jednostkowych i (o)dziedziczonych narracji z następstwami dziejowych zdarzeń, polityczno-ideologicznych ograniczeń, a także interesów etnicznych czy państwowych powoduje stan rozregulowania pamięci i świadomości historycznej. To sprawia, że zarówno historia, jak i wyobrażone figury przeszłości danego regionu podlegają przemianom, naruszeniom, weryfikacjom, czynnościom dostosowawczym i erozji. W literaturze regionalnej jednak historia i pamięć mają tę wartość, że jawią się czytelnikowi bardziej namacalnie, w dającej się uchwycić ramie terytorialnej. Od redaktorów Książka Regionalizm literacki — historia i pamięć wśród wielu zalet, z których najważniejszymi są tworzące ją artykuły, ma i tę cechę, że skutecznie łączy dwie strategie: zarówno metodologicznej oryginalności i odrębności, jak i sięgania po literaturę istotną dla tego, co regionalne, literaturę nie tylko funkcjonującą dotąd poza głównym nurtem, ale także taką, która odgrywa w nim kluczową rolę. Przy czym nie bez znaczenia jest fakt, że chodzi nie tylko o utwory literatury polskiej czy współtworzące ją teksty fundujące na przykład piśmiennictwo kaszubskie. Recenzowana monografia okazuje się bardzo użyteczna w konfrontowaniu naszej literatury przede wszystkim z literaturą niemiecką. Jedną z szczęśliwych konsekwencji zajmowania się regionalizmem literackim jest przecież szansa patrzenia na to, co — konstytutywne dla regionów — dzieje się na naszych, europejskich pograniczach i wszędzie tam, gdzie mimo zmieniającej się przynależności państwowej trwa lokalna tożsamość: pamięć, historia i literatura. dr hab. Dariusz Kulesza, prof. UwB SPIS TREŚCI: SPIS TREŚCI Od redaktorów PISANIE HISTORII Małgorzata Mikołajczak „Wyrok skazujący”. Z dziejów regionalizmu literackiego w PRL-u Jerzy Madejski Józef Bursewicz i historia literatury regionalnej (w Szczecinie) Jarosław Ławski Przeciw kategorii „pogranicza” Jan Galant Region w historii, historia w regionie. Literackie opowieści o ostrowskiej historii lokalnej Daniel Kalinowski Literatura kaszubska i socrealizm. Przyciąganie i odpychanie Dariusz Skórczewski Pan Samochodzik eksploruje, czyli region konsolidowany czy region drenowany? PAMIĘĆ I KANON Danuta Zawadzka Między archiwum i kanonem. Praca pamięci w literaturze regionu podlaskiego na przykładzie książek z 2015 roku Kinga Siewior Między pamięcią lokalną a pamięcią oficjalną: literatura osadnicza na tzw. Ziemiach Odzyskanych (1945–1989) Katarzyna Sawicka-Mierzyńska „Każda rodzina potrzebuje swojego imienia oraz swojej pamięci” – pamięć i zapominanie w literackim obrazie Hajnówki na przykładzie prozy Michała Androsiuka Janusz Łastowiecki „Tłumienie piękne słowa tłumi zamiast brzydkich”. Odbiornik radiowy jako stymulator i zagłuszacz pamięci w słuchowisku Alicji Bykowskiej-Salczyńskiej Gdzie jest ten tani kupiec Ewa Szczepkowska Literackie „podróże” na kresy w perspektywie postpamięci MIEJSCA: ZAPOMINANIE/ODPOMINANIE Zbigniew Chojnowski Puszcza Piska jako literacki obszar historii i pamięci Wojciech Browarny Sudety wyklęte. Pamięć Gór Śląskich w polskim eseju, reportażu i literaturze historyczno-krajoznawczej XXI wieku Tomasz Cieślak Rewolucja 1905–1907. (Nie)obecny w literaturze Łodzi mit założycielski Arkadiusz Kalin Pamięć mitu Ziem Odzyskanych w literaturze małych ojczyzn/obczyzn po 1989 roku Jarosław Petrowicz Mons Silentiae, Bresław i Stalinosmród. Pamięć zapisana w nazwach własnych we współczesnej prozie i eseistyce śląskiej Mirosława Szott Ogród sztuk Eugeniusza Kurzawy jako ratowanie prywatnej historii. Studium przypadku Beata Tarnowska Zabawa w chowanego. Jerozolima i jej metamorfozy w wierszu Jehudy Amichaja ***Miasto bawi się w chowanego pośród swoich imion Marta J. Bąkiewicz Lubuskie w dialogu z pamięcią Andrzej Baranow Kategoria „małej ojczyzny” w polskiej literaturze Litwy. Wybrane dyskursy współczesne Agnieszka Czyżak Zbrodnie w dawnym Poznaniu – oswajanie pamięci w sferze kultury popularnej Jerzy Marek Łapo „Ugór”, czyli o tym, jak literatura i publicystyka stają się „źródłami” historycznymi. Przypadek piramidy w Rapie INNE HISTORIE, INNE PAMIĘCI Tadeusz Bujnicki O tradycji Mickiewiczowskiej w międzywojennym Wilnie Kornelia Ćwiklak Widokówka z Mazur. Miejsca pamięci w podróżopisarstwie Matthiasa Kneipa Joanna Szydłowska W dialogu z pamięcią i wobec wyzwań współczesności. Redystrybucja motywów tożsamościowych w prozie Artura Beckera Zbigniew Kopeć Polskie przymiarki do (nie)pamięci o Syberii Krystian Węgrzynek Welunek czy werbunek? O koncepcie narodowym z alzackiej i śląskiej perspektywy literackiej Marek Mikołajec Drach – czyli więcej niż metafora. Kilka spostrzeżeń Ksymena Filipowicz-Tokarska Złożone relacje Polek i Niemek w narracjach kobiet o zasiedlaniu polsko-niemieckiego pogranicza Elżbieta Rybicka Biopamięć (pomiędzy etnobotaniką a bioregionalizmem) GENEA LOGIE I AR CHEOLOGIE Monika Jurkowska Romantyczne korzenie regionalizmu: O pańszczyźnie i Wyjątek z pisma o pieśniach ludu Jana Ludwika Żukowskiego Marek Lubański Bronisław Chlebowski i wybrane tradycje metodologiczne regionalizmu literackiego Krystyna Krawiec-Złotkowska Opinie uczonych Lwowa, Krakowa, Torunia (?) i Warszawy o poemacie Hieronima Derdowskiego kamieniem węgielnym w emancypacji literatury kaszubskiej Aleksandra Kmak-Pamirska Motyw historyczny a wizerunek regionu Podlasia w dyskursie literackim Kamila Bialik Konstruowanie historycznej pamięci w Legendach i podaniach Kurpiów Agnieszka Piekarska Wizja historii Warmii i Mazur od średniowiecza do plebiscytu w ujęciu propagandy socrealizmu (na przykładzie antologii Ziemia serdecznie znajoma) Janusz Mosakowski Historyk jako literat – uwag kilka o gdańskiej beletrystyce historycznej Zenona Gołaszewskiego Spis treści Kamila Gieba Mit polityczny i archeologia regionu – uwagi na marginesie antologii poezji i prozy Ziemi Lubuskiej Odzyskane gniazda RE GIONALNE PROJEK CJE WIELKIEJ HISTORII Joanna Chłosta-Zielonka Obraz wojny z Zakonem na ziemiach pruskich w polskiej powieści historycznej z lat 1945–1989 jako źródło historyczne Adela Kuik-Kalinowska Pamięć Kaszubów o czasach I wojny światowej Małgorzata Czabańska-Rosada Ucieczka i wypędzenie w literaturze niemieckiej – mitologizacja i rozrachunek z przeszłością Elżbieta Dutka „Ligota koło Katowic, lipiec 1945” – (de)formacje pamięci i figury zapomnienia. O fotografiach Stanisława Bobera i powieści Spotkanie z jutrem Aleksandra Baumgardtena Indeks nazwisk Summary