(P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś

Szczegóły produktu W trzeciej edycji rozważań poświęconych polskiemu dyskursowi postzależnościowemu, której podsumowaniem jest niniejszy tom, przyglądaliśmy się jego diachronii, dialektyce i dynamice. Diachronii – gdyż pragnęliśmy wydobyć i opisać historyczne zmienności i ciągłości PDP; dialektyce gdyż PDP jawi się nam jako nieustanny ruch między tożsamością „zależną” i wyemancypowaną; dynamice – gdyż głęboko ugruntowany w naszej kulturze PDP sięga swoim oddziaływaniem nie tylko w jej teraźniejszość, ale również modeluje przyszłość. Te trzy dominanty zadecydowały o przyjęciu porządku chronologicznego w układzie zgromadzonych w naszej książce tekstów. Formuła „(p)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL”, z owym inkluzywnym i dwuznacznym zapisem przyimka, ma zarazem wskazywać, iż pisząc o każdym „po”, nie sposób nie pisać „o” – czyli o źródłowych, historycznych uwarunkowaniach każdej polskiej zależności. Skonstruowane za pomocą tej formuły kontinuum zależnościowe pozwala przy tym uwydatnić fakt, że w naszych studiach nie chodzi wyłącznie – jak to niekiedy bywa odbierane – o postsowiecki i postkomunistyczny wymiar stanu polskiej świadomości zbiorowej i kultury, ale że na stan ten składały się i nadal składają również inne doświadczenia zależności i podporządkowania, zwłaszcza te związane z rozbiorami, i których szczególnie dramatyczny akcent w wieku XX przypadł na II wojnę światową. Porządek chronologiczny nie jest zresztą tożsamy z perspektywą linearną, gdyż problematyka postzależnościowa ma to do siebie, iż poszczególne epizody historyczne i doświadczenia zbiorowe nieustannie się w jej obrębie splatają, wzajem oświetlają i determinują, stąd konieczność retrospektywnych powrotów, porównań i interpretacji. Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 I. (P)O ZABORACH Ewa Thompson, Popioły Stefana Żeromskiego jako narracja postkolonialna .19 Michał Krajkowski, Polacy, Galicjanie i Inni. Konstrukcje tożsamościowe w piśmiennictwie galicyjskim w początkowym okresie autonomii . . . . . . . . .37 Grzegorz Marchwiński, Kanon literacki, naród, asymilacja. Kulturowe wymiary zależności w drugiej połowie XIX wieku . . . . . . . . . . . . 49 Joanna Krajewska, Sanacyjna idea „wychowania państwowego” w literaturze dla dzieci i młodzieży. Pozaborowe poszukiwania całości i ciągłości. Wstępne rozpoznania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Krzysztof Stępnik, Po zamachu majowym. Młot postzależności w walce politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 II. (P)O ROSJI Małgorzata Gmurczyk -Wrońska, Z sali sądowej do dyplomacji. Stanisława Patka starcia i negocjacje z Rosją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 Hanna Gosk, Po zaborach, po PRL-u. Polskie podróże do ZSSR/Rosji . . . . 135 Zbigniew Kopeć, Polski dyskurs syberyjski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 III. (P)O WOJNIE I ZAGŁADZIE Maria Kobielska, Co mówi powstanka? Emancypacja i zależność w najnowszych kobiecych narracjach o powstaniu warszawskim . . . . . . . . .171 Monika Żółkoś, Obrazy Zagłady w twórczości Tadeusza Różewicza w perspektywie animal studies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191 Michał Kuziak, Interteksty postzależności. Utwór o Matce i Ojczyźnie Bożeny Umińskiej -Keff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203 Knut Andreas Grimstad, Widziane z podwojnego oddalenia, czyli odzyskiwanie pamięci w powieści Piotra Pazińskiego Pensjonat . . . . . . 219 Agnieszka Gajewska, Lemberg Land, Lwiw, Lwów. Wysoki Zamek Stanisława Lema jako opowieść uchodźcy . . . . . . . . . . . . .237 IV. POSTZALEŻNOŚĆ I LOKALNOŚĆ Bożena Karwowska. Powojenny Inny polsko-niemieckiego pogranicza oczami kobiet. Powojenne migracje opowiedziane po końcu PRL . . . . . . . . . 255 Małgorzata Mikołajczak, „Czarcia kraina”. O lubuskim kontr -micie tożsamościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273 Kornelia Ćwiklak, Po kapitalizmie, po socjalizmie, po cywilizacji. Nagrobek ciotki Cili Stefana Szymutki i Piąta strona świata Kazimierza Kutza – świadomość schyłkowa w najnowszej prozie o Górnym Śląsku. . . . . 293 Marta Cuber, Ograbianie. Przemiany języka zależności w Spadku Erwina Kruka, Dzienniku berlińskim Kazimierza Brakonieckiego oraz Akacji Ewy Schilling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .313 Grażyna Gajewska, Pamięć w wojnach kulturowych. Przypadek Gniezna. . . .329 Katarzyna Szalewska, Antropologia przestrzeni miejskiej w kontekście polskiego dyskursu postzależnościowego . . . . . . . . . . . . . . .345 V. (P)O PRL Grzegorz Wołowiec, Biografia komunisty jako temat wypowiedzi historiograficznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 Andrzej Zieniewicz, Szyfry, powrotne fale, podziemne przejścia. Metafory opresyjnych doświadczeń polskiej historii w latach siedemdziesiątych– dziewięćdziesiątych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .375 Dariusz Skórczewski, Literatura jako kompensacja. Inteligencja comprador wobec dyskursu hegemonicznego (wstęp do teorii zjawiska) . . . . . . . . . . . .393 Tomasz Bocheński, Spojrzenie suwerena we współczesnej prozie polskiej . . 411 Dorota Wojda, „Dwie Polski”. Czytanie Rymkiewicza w PRL-u i III RP . . . . .429 Renata Makarska, Zakrzyczeć koniec emigracji. O prozie Bronisława Świderskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451 Inga Iwasiów, O konsekwencjach. Reliktowe trwanie PRL w prozie Artura Daniela Liskowackiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467 Bartosz Dąbrowski, Mimikra, vintage, ironia i gorzkie znaczenie. Gombrowicz, Dehnel, Witkowski i postkolonialne ciągi dalsze . . . . . . . . . . . .479 Magdalena Górecka, Postkomunizm i postmodernizm – wzajemne implikacje w powieści najnowszej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495 Paweł Tomczok, Nienawiść jako afekt zależności i postzależności w powieści historycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513 Justyna Tabaszewska, Gdy nie sposób wyzwolić literatury z „obowiązków”. Początek lat dziewięćdziesiątych XX w. a rodząca się świadomość postzależności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .525 Katarzyna Stańczak -Wiślicz, Historiografia na temat dziejów kobiet w powojennej Polsce w okowach dyskursu postzależnościowego? . . . . . . . . . .545 Katarzyna Chmielewska, Tak i nie. Meandry polskiego dyskursu postkolonialnego i postzależnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559 Noty o autor(k)ach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585