Tabu w polskiej bajce ludowej. Studium folklorystyczne

Szczegóły produktu Z recenzji wydawniczej: „Monografia Violetty Wróblewskiej (…) jest wyczerpującym opracowaniem zagadnienia tabu w polskiej kulturze ludowej. Autorka przestudiowała niezwykle bogatą literaturę przedmiotu zarówno polską, jak i obcojęzyczną. Dotarła też do bardzo wielu źródeł z dziedziny etnografii, folklorystyki i etnolingwistyki. Omówiła w swej rozprawie różne rodzaje tabu, rozpoznane i opisane przez badaczy na całym świecie. Zajęła się więc tabu językowym, żywieniowym, seksualnym i tabu śmierci. Jako materiał do swych analiz wybrała jeden gatunek folkloru – bajkę. Imponująca jest liczba źródeł, do których dotarła w poszukiwaniu przykładów na występowanie zjawiska tabu w polskich bajkach ludowych”. „Praca Violetty Wróblewskiej (…) stanowi niewątpliwie nowe ujęcie od dawna obecnej w refleksji badaczy folkloru problematyki gatunkowego zróżnicowania szeroko rozumianej bajki ludowej. Oryginalność tego ujęcia widziałabym w udanej próbie syntetycznej prezentacji różnych gatunków i odmian gatunkowych, bez preferowania w konstrukcji tego obrazu ludowej bajki magicznej, najczęściej dotąd przez badaczy analizowanej a nawet wręcz identyfikowanej z istotą bajki (bajka właściwa). Do realizacji podjętego zdania badawczego niezbędne okazało się doświadczenie autorki w zakresie badania tekstów bajek nowelistycznych a także przekazów wierzeniowych, co w efekcie zadecydowało o tym, że zaprezentowany obraz określić można jako przekonywający a ponadto swoiście „wyważony”. Znaczny udział w konstrukcji naukowego wywodu własnych przemyśleń i interpretacji wykraczających poza utrwalone świadomości badaczy opinie, czynią tę publikację niewątpliwie potrzebną, a także atrakcyjną pod względem czytelniczym”. SPIS TREŚCI: Wstęp / 15 Rozdział 1.  Dostrzec niedostrzegalne – pojęcia, definicje, metody / 21 1.1. Pojęcie kultury ludowej / 22 1.2. Schemat wyobrażeniowy, motywy tożsame i motywy wyabstrahowane w kontekście badań nad sferą wierzeń ludowych / 24 Rozdział 2. „Ryż, zyz, kuternoga wszystko kara Boga”. Znaki świata nadprzyrodzonego w przestrzeni społecznej w świetle przekazów folklorystycznych / 35 2.1. Bezład nadprzyrodzony / 37 2.2. Odstępstwo od normy zagrożeniem dla panującego ładu / 49 2.3. Kalectwo i starość szczelinami chaosu / 59 2.4. Diabelski kuternoga / 73 2.5. Agresja zaświatów / 83 2.6. Diabelski akreacjonizm /  89 Rozdział 3. „Bartosek był czarny, kosmaty i siadał w kale…”. Nieczystość i skalanie w kontekście wierzeń o zaświatach / 97 3.1. Diabelskie ekskrementy i czapka pełna złota / 98 3.2. Pożywienie skalane / 110 3.3.  Maź i smoła, czyli ślady diabelskich odwiedzin / 118 3.4. Błoto, kałuża, bagno. Miejsca nieczyste w kontekście wyobrażeń o zaświatach / 125 3.5. Diabelski podpis – znamiona spotkań z demonicznym sacrum / 139 3.6. Dotyk śmierci / 142 Rozdział 4. „Co nagle, to po diable”. Nagłość i dynamika w kontekście wierzeń o świecie nadprzyrodzonym / 145 4.1. Niejednoznaczny status wiatru w kulturze ludowej / 145 4.2. Diabeł tańczący / 148 4.3. Wiatr – choroba – szaleństwo / 156 4.4. Wiatr i samobójstwo / 163 4.5. Drżąca osika / 169 4.6. Szybkość w kontekście demonicznych ekspresji / 172 4.7. Motyw „dzikich łowów” jako jedna z form ekspresji świata demonicznego / 178 4.8. Poetyka dysonansu, czyli nagłość w kontekście demonicznych ekspresji / 183 4.9. Nagłość znaków świata zmarłych / 188 4.10. Muzykanci i tancerze. Podejrzana niejednoznaczność… / 191 Rozdział 5. „Zajdź złemu ode drzwi, to ono kominem”. Ciasnota i zamknięcie – kategorie definiujące zaświaty w kulturze ludowej / 205 5.1. W starym piecu diabeł pali… / 205 5.2. Komin / 215 5.3. Mysie dziury i inne małe przejścia / 225 5.4. Zamknięcie / 236 5.5. Naczynie ludzkiego ciała / 252 Zakończenie / 261 Bibliografia / 269