O „ocalającej nieporządek rzeczy” polskiej poezji metafizycznej i religijnej drugiej połowy XX i początków XXI wieku

Szczegóły produktu „[…] jest to studium bardzo potrzebne obecnej refleksji literaturoznawczej, nie istnieje bowiem w aktualnym stanie badań druga taka próba całościowego opisu problematyki metafizycznej i religijnej w poezji współczesnej, dająca uogólnione i wieloaspektowe, a zarazem pogłębione i zindywidualizowane spojrzeniem w głąb pojedynczych poetyk ujęcie tego, co we literaturze związane jest ze szeroko pojętą duchowością. […] Zadanie, które wyznaczyła przed sobą pani Sołtys-Lewandowska, wymagało badawczej odwagi, pozwalającej ogarnąć i zrekonstruować znaczenie takich pojęć-worków, jak metafizyka, religijność, sacrum i duchowość w literaturze. Wymagało także badawczej rozwagi, by nie dać się zwieść ich rozmytym granicom, zachowując precyzję myślenia i uchwytność kategorii wskazujących wszak na to, co poza racjonalne wykracza i nieuchwytność genetycznie zakłada.” dr hab. Joanna Grądziel-Wójcik, prof. UAM „Autorka […] wsłuchuje się w najbardziej osobistą wypowiedź poetów, w ich autentyzm jednostkowego przeżycia, który zaświadcza o postawie homo methaphysicus. Tropi religijne i metafizyczne ślady w pojedynczych wierszach, ale nie tylko tropi, bo układa z nich wielobarwną, skontaminowaną, czasem skontrastowaną panoramę, na podstawie której pewną ręką zarysowuje rzeczową i wyrazistą typologię.” dr hab. Joanna Dembińska-Pawelec, prof. UŚ Edyta Sołtys-Lewandowska – dr nauk humanistycznych, publikowała w Pamiętniku Literackim, Ruchu Literackim, Polonistyce, Pro-Arte. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół twórczości kobiet, związków poezji z religią i filozofią oraz poezji najnowszej. SPIS TREŚCI Wstęp. Duchowość, religijność, metafizyczność w epoce nowoczesnej i ponowoczesnej Poezja religijna i metafizyczna Stan badań Główne założenia metodologiczne Struktura rozprawy Rozdział I. Poezja metafizyczna Myślenie metafizyczne i niemetafizyczne Z historii pojęcia Metafizyka jako projekt W opozycji Metafizyka i teologia Metafizyka i ontologia Krytyka metafizyki W rozumieniu literatury i teorii literatury Angielska poezja metafizyczna XVII wieku Witkacy i „uczucia metafizyczne” Romana Ingardena „jakości metafizyczne” Polska poezja metafizyczna w XX i XXI wieku „Nowa metafizyczność” i krytycznoliteracki boom Polska poezja metafizyczna wobec tradycji modernizmu i klasycyzmu Pojęcie poezji metafizycznej Typologia Rozdział II. Poezja religijna Związki literatury (poezji) i religii Sacrum Poezja religijna. Próby definicji Język poezji a nadprzyrodzony charakter przedmiotu Poezja religijna a zwrot postsekularny Próba typologii poezji religijnej Podmiot poezji religijnej. Próba typologii Rozdział III. Stworzone do istnienia. Oblicza metafizyczności w poezji „Ciche zapisywanie”. Krystyna Miłobędzka „Otwarcie metafizyczne” poezji lingwistycznej „nieopowiadalność” „biegnij” „widzenia słyszenia dotknięcia” boli boi brzydzi „Uroczysta chwila głodu” „jestem do znikania” „Zabobon omamy święte, szczeliny”. Metafizyka w poezji Małgorzaty Lebdy chopcula wśród swoich i nie swoich Dzieciństwo i baśń. Lebda i Herbert świat „w imię ojca i syna i burzy” „śmierć figura niemożliwa? a jednak” Rozdział IV. Sakralizacja w poezji XX i XXI wieku Sakralizacja Tendencje desakralizujące Obiekt sakralizacji Przestrzeń. Bóg-miasto Wojciecha Kudyby Miejsca czyste – miejsca źródłowe Axis mundi Civitas sancta Miasto nierzeczywiste BÓG-MIASTO Ciało i erotyzm. „Gwałtownik w gwałconym niebie” Bogusława Kierca „Wychylanie się z ciała” Estetyka szoku, estetyka intymności, estetyka naruszania granic niewyrażalnego Wstyd Nagość ciała – kenosis Boga – świętość Komunia osób, ciał – Eucharystia Prywatyzacja sacrum „Błogosławiona wątpliwość” Witolda Wirpszy Bóg i spędzanie wolnego czasu – Piotr Macierzyński Kolego, kolego zostaw marginesik – Justyna Bargielska Wyobraźnia religijna Rozdział V. Imiona Boga – (bez)graniczność metafizyki i religii Powrót religii? Pseudonimowanie imion Boga i inne zjawiska w poezji wspłczesnej Ojciec Bóg Tradycja funeralna Ojciec Pan Modlitewnie… (Anna Kamieńska) Dialektycznie… (Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki) Metafizycznie… (Artur Szlosarek) Retorycznie, humorystycznie… (Agnieszka Kuciak) Ironicznie… (Wojciech Brzoska) Zakończenie Summary Nota bibliograficzna Bibliografia Indeks osobowy Wykaz skrótów