Handel i pokój. Geneza i ewolucja liberalnego pacyfizmu

Szczegóły produktu Liberalny pacyfizm był ważną ideą w dziejach nowożytnej Europy. Jego istotą było przekonanie o istnieniu pozytywnego związku pomiędzy rozwojem handlu a pokojem międzynarodowym. Poglądy większości liberalnych pacyfistów najzwięźlej wyraża hasło: handel prowadzi do pokoju. Istniał także liberalny pacyfizm w wersji słabszej, którego zwolennicy uważali, że więzi handlowe utrwalają ustanowiony wcześniej pokój. Podobne przekonanie było inspiracją do budowy wspólnot europejskich po II wojnie światowej. Odrodziło się także w ostatnich dziesięcioleciach w politologii i teorii stosunków międzynarodowych, gdzie występuje w dwóch wersjach znanych jako „kapitalistyczny pokój” i „demokratyczny pokój”. Obie te idee mają bogatą przeszłość. Niniejsza monografia ukazuje dzieje liberalnego pacyfizmu do wybuchu I wojny światowej. Jego genezę można odnaleźć w literaturze ekonomicznej Anglii i Holandii XVII w., a także we francuskiej myśli politycznej tego stulecia. Zrodzony wśród kupców, liberalny pacyfizm znalazł zwolenników wśród filozofów i myślicieli politycznych. Najbardziej wpływowym propagatorem liberalnego pacyfizmu był Monteskiusz, jego silne wpływy odnajdziemy w pismach Hume’a, Diderota, Condorceta, Paine’a, Constanta, J.S. Milla i Spencera. Także idea wiecznego pokoju u Kanta wydaje się niemało zawdzięczać liberalnemu pacyfizmowi. Propagatorami liberalnego pacyfizmu byli liczni ideologowie wolnego rynku: Say, Cobden, Bastiat, Molinari. Książka przedstawia ich rolę w dziejach liberalnego pacyfizmu, analizuje także poglądy myślicieli słabo znanych w Polsce, jak Émeric Crucé, Pieter de la Court, Charles Saint-Pierre, John Trenchard, Thomas Gordon, Josiah Tucker, Joel Barlow, Norman Angell. Szczególnie wart uwagi jest wątek republiki handlowej. Idea ta po raz pierwszy sformułowana przez niderlandzkiego myśliciela Pietera de la Court streszcza się w przekonaniu, że wobec braku cnoty, która konstytuowała republiki antyczne, podstawą nowożytnej republiki jest handel. Zaś podstawowym interesem tejże republiki jest utrzymanie pokoju. Analiza koncepcji republiki handlowej pozwala opisać wczesne dzieje popularnej dziś idei demokratycznego pokoju, które zazwyczaj zaczyna się opisywać od Kanta. W ostatniej części książki autor omawia perspektywę zdominowania świata przez liberalne demokracje, będące współczesną wersją republiki handlowej. Czy oznacza to możliwość realizacji Kantowskiej koncepcji wiecznego pokoju? Jak dotąd wszelkie nadzieje liberalnego pacyfizmu okazały się złudzeniami. Być może jednak jesteśmy dziś bliżej urzeczywistnienia tej idei niż kiedykolwiek wcześniej.