Czas i ortodoksja. Hermeneutyka teologii w świetle "Prawdy" i "Metody" Hansa-Georga Gadamera

Szczegóły produktu Teologia już niejednokrotnie składała współczesnej myśli filozoficznej obietnicę poszerzenia horyzontów czy też otwarcia jej na transcendencję. Jednak obietnica ta nie spotkała się – jak dotąd – z przychylnym przyjęciem, gdyż teologia sama nie zdołała przekonać filozofii o swojej racjonalności. Filozofia przestała być bowiem, z jednej strony, wrażliwa na argumentację natury metafizycznej, z drugiej zaś, teologia jest skłonna poddawać się metodologiom nauk szczegółowych, rezygnując przy tym z własnej odrębności. Zarysowana tu hermeneutyka teologii jest w pierwszym rzędzie badaniem teologii jako nauki, próbą uprawomocnienia jej na gruncie jednego z najważniejszych kierunków filozofii współczesnej, mianowicie hermeneutyki filozoficznej. Teologia zostaje tu ujęta w aspekcie immanencji, choć bynajmniej nie zamyka się w jej horyzoncie. Dziejący się świat teologii rozpada się na „kawałki” – miejsca teologiczne – które jednak wchodząc ze sobą w interakcje, uczestniczą w grze teologicznej. Jako pole owej gry zostaje wskazana liturgia, miejsce metodologicznie wyróżnione ze względu na naoczność dokonujących się konsekwencji gry teologicznej. Analiza czerpie z takich źródeł jak teoria miejsc teologicznych Melchiora Cano OP, koncepcja kręgu hermeneutycznego Martina Heideggera oraz projekt hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, ze szczególnym uwzględnieniem roli prze(d)sądów, utożsamianych tutaj z miejscami teologicznymi. Nowość spojrzenia na tradycję katolicką kontekście myśli hermeneutycznej sprawia, że prezentowana książka może trafić nie tylko do teologów i filozofów, ale także do badaczy szeroko rozumianej kultury. SPIS TREŚCI: Wykaz skrótów / 7 Przedmowa / 9 Wstęp / 15 Historia jako problem / 16 Historia jako szansa / 25 Status questionis i sprawa metodologii / 33 Rozdział 1. Od świadomości „naiwnej” do świadomości efektywnodziejowej / 41 Rozumienie dziejów w nowożytnej hermeneutyce / 41 Dwie drogi nowożytnej hermeneutyki / 42 Rozumienie jako uniwersalny problem hermeneutyki / 45 Hermeneutyka i aporie historyzmu / 50 Hermeneutyczna fenomenologia Heideggera / 56 Heideggerowska radykalizacja fenomenologii Husserla / 58 Struktura dasein jako bycie-w-świecie / 62 Dziejowość i problem historyzmu / 67 Rozumienie i koło hermeneutyczne / 74 Fenomenologiczna hermeneutyka Gadamera / 79 Między dyskredytacją a rehabilitacją przesądu / 80 Przynależność do tradycji i zasada dziejów efektywnych / 84 Zastosowanie i jedność hermeneutyki / 89 Istota doświadczenia hermeneutycznego / 93 Wnioski i perspektywy dla teologii / 99 Rozdział 2. Od świadomości efektywnodziejowej do ortopraksji / 107 Loci theologici między prawdą a metodą / 108 Geneza loci theologici / 108 De locis theologicis Melchiora Cano jako topika / 121 Sytuacja hermeneutyczna topiki Melchiora Cano / 130 Kryzys i rehabilitacja myślenia topicznego / 139 Estetyka a kwestia doświadczenia / 146 Wiedza praktyczna i kwestia smaku / 147 Problem rozpadu sfery estetycznej / 151 Przezwyciężenie rozpadu sfery estetycznej za pomocą pojęcia gry / 158 Kryzys teologii / 168 Ortopraksja a urząd nauczycielski kościoła / 172 Teologia – scientia speculativa czy scientia practica / 173 Magisterium a teologia / 176 Loci theologici według vaticanum ii / 190 Loci theologici i ortopraksja / 199 Rozdział 3. Od ortopraksji do ortodoksji / 207 Lex orandi – lex credendi jako formuła hermeneutyczna teologii 207 W poszukiwaniu treściowego „wypełnienia” ortopraksji / 208 Pojęcie liturgii / 213 Zmienne i niezmienne w liturgii / 222 Między lex orandi a lex credendi / 234 Świadomość efektywnodziejowa w medium języka / 244 Językowość doświadczenia hermeneutycznego / 244 Pojęcie „języka” w myśli zachodnioeuropejskiej / 248 Językowy charakter ludzkiego doświadczenia świata / 262 Doświadczenie z perspektywy języka / 266 Język jako medium doświadczenia teologicznego / 272 Symbol i alegoria jako postaci językowej metaforyki / 272 Dogmat a symbol wiary / 276 Alegoria w języku teologicznym / 290 Teologia z „wnętrza” języka / 313 Zakończenie / 323 Bibliografia / 329 Summary / 351 Indeks osobowy / 357 Indeks rzeczowy / 365